TÜRKİYE’DE ENDÜSTRİYEL TEMİZLİK SEKTÖRÜNÜN GELİŞİMİ

1983’e kadar kendi bünyelerinde istihdam edilen, “müstahdem” veya “hademe” gibi kadrolarla yerine getirilmeye çalışılan temizlik hizmetleri, bu tarihten sonra hızla çoğalmaya başlayan özel temizlik şirketlerince yerine getirilmeye başlandı. Bu anlamda 1980′ler ve 90′lar, sektörün kendi dinamiklerini oluşturma ve özelikle yurt dışı orijinli markaların da ithal edilmeye başlanması ile uluslararası uygulamaları tanıma süreci olarak tanımlanabilir. Ayrıca Kamu Kurumlarının yanı sıra, özellikle çok uluslu otel, AVM, perakende marketleri ve endüstri kuruluşlarının, kendi hizmet satın alma kültürleri doğrultusunda yapmaya başladığı hizmet satın almaları da sektör geneline pozitif baskı unsuru olarak yansımış ve Endüstriyel Temizlik Sektörünün sistem ve hizmet kalitesi bakımından gelişmesine neden olmuştur.

Sektör 2018 yılını önceki yıllara göre daha durağan ve pozisyonunu koruyucu bir konumda geçirdiğini söyleyebiliriz. Nedeni ülkemizdeki darbe girişimi ve referandum süreci ve döviz kurundaki dalgalanma sektörde önemli daralmaya neden olmuştur.  Buna rağmen sektör Avrasya bölgesinde endüstriyel temizlik sektöründe yükselen Pazarı konumunda.

Son beş yılda pazar payımızı 19,4 milyar TL’den 35,5 milyar TL’ye yükseltmeyi başardı. Yıllık ticari iş hacmimiz yaklaşık 13-14 milyar Avro. Kamu binaları da dahil edildiğinde bir milyon 500 bin kişiye istihdam sağlayan sektör, ülke ekonomimize daha fazla katkı sağlayacak potansiyele sahip hale geldi.

Doğu ve Batı’yı birbirine bağlayan stratejik konumu ve güçlü ekonomisi ile Türkiye, endüstriyel temizlik sektöründe yıllık ortalama 22 milyar dolar pazar payına sahip Ortadoğu’nun önemli bir parçası. Üstelik 2020 yılında bu rakamın 80 milyar dolara yükselmesi bekleniyor. Sektör yaklaşık 5.000 firma ile kamu binaları da dahil edildiğinde 1.5 milyon kişiyi istihdam ediyor. Buna aileler de dahil edildiğinde ortalama 6 milyon kişinin geçim kaynağı ve ülke ekonomisine yılda ortalama 14 milyar Avro katkı sağlıyor. Sektör, 2000′li yıllarda, özellikle yabancı orijinli Temizlik Kuruluşları ve FM Kuruluşlarının şirket evlilikleri ya da satın alma yöntemi ile ülkemize gelmeye başlamasıyla farklı bir boyuta gelmiştir.

Bazı uluslararası markaların franchising sistemi ile girdiği ülkemize, bazı Avrupa orijinli kuruluşlar ise şirket evlilikleri veya satın alma yöntemi ile geldiler. Böylece, 2002 yılı sonrası dönem uluslararası markaların kalite ve sistem yönünden rekabetine sahne olmaya başladı. 2009 yılında etkisini ülkemizde de iyice hissettirmeye başlayan global ekonomik kriz döneminde, Avrupa’ya oranla çok yüksek denilebilecek kar marjları ile hizmet vermekte olan kuruluşlar, özellikle büyük sermaye grupları bünyesinde bulunan hizmet firmalarının, kar marjlarını ve vadeleri rekabet enstrümanı olarak kullanmaya başlaması ile zor bir döneme girdiler ve sektörde dengeler de hızla değişmeye başladı. 2009 global krizi sonrası, temizlik hizmeti veren kuruluşların profili operasyon gücü-yeteneği ve kalitesi ile kontrat alanlar ve finansman gücü ile kontrat alanlar olarak şekillenmiştir.

SEKTÖRÜN GELECEĞİ

Türkiye’de Endüstriyel Temizlik Sektörünün gelecekteki gelişiminin, salt büyüyen inşaat sektörü, gelişen konaklama endüstrisi ya da özel sağlık kurumları gibi potansiyel gelişmeye bağlanamayacağı bir gerçektir. Hali hazırda bu hizmeti dış kaynak kullanımı ile almayan büyük bir potansiyelin olduğu bilinmektedir. Yani yeni üretilecek tesislerden önce var olan tesislere bu hizmeti satabilmenin çözümleri bulunduğunda sektör mevcut cüssesinin çok üzerinde bir potansiyele ulaşacaktır.

Son dönemde ülke genelinde özellikle inşaat alanında gerçekleşen büyük ve önemli projeler ile endüstriyel temizlik sektörünün atağa kalktığını  Kamu projeleri yüzde 24 oranında arttı. Havaalanı sayısı 27’den 73’e, 5 yıldızlı otel sayısı 297’den 590’a yükseldi. Alışveriş Merkezi (AVM) sayısının ise bu sene yüzde 25 büyüyerek 450’ye, 18 milyon konut sayısının ise 2050 yılında 30 milyona ulaşması bekleniyor. Bu tesislerin ekonomik değerinin korunması, kullanıcılarına sağlıklı entegre hizmetler tüm dünyada olduğu gibi işin uzmanları ve profesyonelleri tarafından yerine getirilmesi zorunlu hale geldi.

Son dönemde ülke genelinde özellikle inşaat alanında gerçekleşen büyük ve önemli projeler ile endüstriyel temizlik sektörü olarak atağa kalktık. Kamu projeleri yüzde 24 oranında arttı, havaalanı sayısı 27’den 73’e, 5 yıldızlı otel sayısı 297’den 590’a yükseldi. Alışveriş Merkezi (AVM) sayısının ise bu sene yüzde 25 büyüyerek 450’ye, 18 milyon konut sayısının ise 2050 yılında 30 milyona ulaşması bekleniyor.

Sektörümüzün büyüme oranları ülkemizdeki üretim ve inşaat sektörünün büyüme oranlarına entegre. Ülkemizde üretim tesislerinin açılması, ofis, konut avm projelerinin gerek karma olarak gerekse de tekil şekilde yatırımların artması, devlet kamu bölümünde güçlü kamu ekonomisi sayesinde kamu  temizlik ihalelerinin büyümesi  sektörümüzün  gelişmesinde en önemli  yapı taşlarıdır. Kısacası bu tesislerin sayısı arttıkça endüstriyel ve kurumsal temizlik hizmetleri sektörü aynı paralellikte büyüme gösterecek.

Son beş yılda pazar payımızı ortalama 13-14 milyar Euro ya yükseldi. Endüstriyel temizlik sektörü alanında faaliyet gösteren 3 bin firmamız bulunuyor bu sayı özellikle son dönemde trend olan ev, cam temizliği, halı, yatak yıkama gibi butik küçük işletmeleri de dahil ettiğimizde 5 bine kadar yükseliyor. Yıllık ciromuz 13-14 milyar Euro’ya ulaşıyor ve 1 milyon 300 bin kişiye istihdam sağlıyoruz.

SEKTÖRÜNÜZÜN SON DÖNEMDEKİ EN ÖNEMLİ ARTI VE EKSİLERİ

Sektörümüzün bugününe gelindiğinde müşterilerimizin kendi işine odaklanma isteğinin artması ve outsurcing (dış kaynak kullanımı ) kültürünü benimsemesi önemli pozitif gelişmelerin başında gelmektedir.  Son beş yıldır inşaat sektörünün gelişimi, kamu özel ortaklı projeler e ait tesislerin hayata geçmesi sektörün büyümesine olumlu etki etmiştir.

Temizlik mesleğinin hala meslek olarak yasalaşmamasının getirdiği dezevantajlar var. Sektör firmaları arasında hala yıkıcı rekabet var. İsteyen her girişimcinin bir takım yeterlilikler almadan temizlik sektörüne girmesi ve kısa süre sonra iflas vb durumlarla karşı karşıya kalıp sektörü olumsuz etkiliyor.  Temizlik çalışanlarının hala belli bir yüzdesinin işini bir meslek olarak görmeme önyargısını kıramaması var.

Sektörün gelecek yıl vizyon planları içinde odaklanacağı konuların başında, sektörümüzün eksilerini pozitife çevirmek, sektörün her gün değişkenlik gösteren beklentilerine duyarsız kalınmadan hizmetlerini geliştirerek müşterisine değer kazandıran çalışma modellerini oluşturmak, çalışanlarımızı motive ederek, eğitimlerini sürekli kılarak sektörün ekonomik değerini arttırmak,  sektör firmalarımızın teknolojik olarak yenilenmiş makina-ekipman kimyasal kullanımı yanında yazılım destekli hizmetlerini müşterilerine en kısa sürede ulaştırabilmeleri için AR-GE’ye zaman ve kaynak ayırmak olacak. Tüm bu çalışmalar sektörün sürdürülübilirliği açısından odak noktası olacak.

Endüstriyel temizlik sektörümüz yıllık 13-14 milyar Euro cirosu ve 1,5 milyon kişiye sağladığı istihdam ile gelecek vaad eden bir sektör. Geçmiş yıllara da bakıldığında birçok sektöre göre büyüme oranı en yüksek sektörler arasında yer alıyor. Özellikle son üç yıldır büyük ölçekli binaların tesislerin devreye  girmesinin yarattığı  büyüme  yanında, iş kazaları ve riskini üstlenmek istemeyen  bir çok küçük işletme  ve ev apartman  müşterisi talepleri  yüzlerce yeni temizlik  firmasının kurulmasını sağladı. Bu tarz butik hizmetler sunan firmalar sektörümüzün büyümesinde önümüzdeki dönemde ciddi katkıları olacak,  hatta ülkemiz temizlik pazarında önemli bir payı ellerinde bulunduracaklar. Özellikle Avrupa ve Amerika’daki sektörel gelişimlere baktığımızda bu gelişmenin geçmiş yıllarda aynı şekilde tezahür ettiğini görmekteyiz. Bugün Avrupa ve Amerika’da evlerde sadece cam temizliği hizmeti, halı yıkama yatak yıkama hizmeti sunan binlerce küçük işletme mevcut. Sektörde büyük ölçekli tesislere hizmet sunan yeterli sayıda yerli yabancı temizlik firması mevcut. Özellikle küçük ölçekli butik hizmet sunan firmalarımızın sayısının arttırılması belli disiplinler içinde ekonomiye kazandırılması sektörümüz açısından önümüzdeki 5 yıldaki en önemli hedeflerimiz arasında yer alıyor.

HİJYEN LİFE